Նման շանս Հայաստանը կարող է այլեւս չունենալ․ Հովսեփ Խուրշուդյան

Հենց այս թեզերը, կարծում եմ, պետք է ընկած լինեն Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի որոշման հիմքում։ Նման շանս Հայաստանը կարող է այլեւս չունենալ․ վաղը Ալիեւին կարող է փոխարինել ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված առաջնորդ, եւ միջազգային ահաբեկիչներ էլ Ադրբեջանում այլեւս չեն լինի, որպեսզի այդ երկիրը միջազգային ճնշման թիրախ դառնա։ Բացի այդ, դա չի բացառում Մինսկի խմբի գործունեության շարունակումը, մանավանդ, որ պարտադիր չէ, որ համանախագահները ճանաչեն Արցախի անկախությունը անձամբ, այլ դա կարող են անել իրենց գործընկեր տասնյակ այլ երկրների ձեռքով։ Թեեւ անգամ անձամբ ճանաչելու դեպքում, խաղաղ գործընթացը նույն Մինսկի ձեւաչափով (բայց, բնականաբար, արդեն ոչ թե Մարդիդյան սկզբունքների հիման վրա, այլ Արցախի անկախության ճանաչման հաշվի առնմամբ) կարող է հանգիստ պարտադրվել Ադրբեջանին, հաշվի առնելով նրա մեղքերը՝ կապված միջազգային իսլամիստներին տարածաշրջան հրավիրելու հետ։ Խոսքը, ի վերջո, գնում է ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի երեք միջուկային տերությունների մասին, ընդ որում մի իրավիճակում, երբ նավթի գների անկում եւ Ադրբեջանի նավթային ռեսուրսների նվազում է տեղի ունենում, ինչի հետեւանքով նա այլեւս չի ներկայացնում այն հետաքրքրությունը, ինչ որ ներկայացնում էր նախորդ դարավերջին։

Բացելով ճանաչումների շարքը՝ Հայաստանը նաեւ նոր լծակ կտա համանախագահողների ձեռքը՝ Ադրբեջանի վրա ճնշման, որի համար, կարծում եմ նրանք շնորհակալ կլինեն, եթե նրանց հետ այդ հարցում համապատասխան բացատրական աշխատանք տանեն մեր դիվանագետները։ Այստեղ պետք է հաշվի առնել նաեւ ոչ պակաս կարեւոր այն հանգամանքը, որ Արեւմուտքում, հատկապես Եվրոպայում սկսում են հասկանալ որ սառեցված կոնֆլիկտները ոչ մի լավ տեղ չեն տանում եւ հատկապես Արցախի խնդրում նրանք կուզենան որեւէ լուծման հանգել եւ կայուն խաղաղություն հաստատել։ Եւ Արցախի անկախության ճանաչումը որպես այդ լուծումներից մեկը, այս պատերազմից հետո, կարծում եմ, կարող է շատ ավելի ընկալելի դառնալ։

Ի դեպ, կարծես, մեր եվրոպացի գործընկերների հետ աշխատանքում բավարար շեշտադրումներ չեն կատարվում ԱլԳ երկրներից մեկի հանդեպ ՆԱՏՕ-ի երկրի կողմից ագրեսիան ի ցույց դնելու, հատկապես՝ միջազգային ջիհադիստներին նրա դեմ օգտագործելու հանգամանքը։ ԱլԳ մի երկրի, որի հետ Եմ-ը կապված է համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրով, որը իր մեջ որոշակի փոխադարձ պարտավորություններ է պարունակում։

Հնարավոր է, որ անհրաժեշտ է շտապել Արցախի ճանաչման հարցում, եւ այդ ճանաչումը հենց Հայաստանի կողմից անհրաժեշտ է նաեւ ԱՄՆ-ին եւ Ֆրանսիային, քանի որ Ռուսաստանում ծրագրեր են կառուցում Արցախի անկախությունը այս կամ այն ձեւաչափով առաջինը ճանաչելու ուղղությամբ, ինչը կարող է դնել Հայաստանին եւ Արցախին բավական անհարմար դրության մեջ՝ կարգելով վերջինին Աբխազիայի եւ Հարավային Օսիայի հետ նույն շարքում։ Ավելին, Ռուսաստանը դրանով փորձելու է ստանձնել Արցախի թիվ մեկ ռազմաքաղաքական հովանավորի կարգավիճակը, եւ դրանով ոչ միայն կաշկանդել վերջինի ճկունությունն ու ինքնուրույնությունը, այլեւ մասամբ խլել հայությունից ադրբեջանա-թուրքական դաշինքի դեմ տարվող հաղթանակի քաղաքական շահաբաժինները միջազգային ասպարեզում։

Պարզ է, որ նման ճանաչումից բացի Ռուսաստանը կարող է որոշակի գործողություններ իրականացնել Արցախի անվտանգությունը ապահովելու եւ Ադրբեջանին պատերազմը դադարեցնել պարտադրելու ուղղությամբ։ Այդպիսի գործողություններից կարող է լինել, օրինակ կոնֆլիկտի գոտին, այսինքն Քուրից Արաքս ընկած ամբողջ տարածքը բացի մարդատարներից մյուս բոլոր օդանավերի համար թռիչքազերծ գոտի հռչակելը։ Այդ գաղափարը արդեն հնչում է Կրեմլյան խոսափող հանդիսացող փորձագետների շուրթերից։

Մինչդեռ ինքնուրույն եւ թեկուզեւ արտաքին ճնշմամբ դադարեցված պատերազմում փաստացի հաղթած Արցախը, մինչեւ Հայաստանին միանալու պահը, անգամ ավելի շատ հնարավորություններ կունենա փոխլրացնող քաղաքանություն վարել Արեւմուտքի, Ռուսաստանի եւ Իրանի միջեւ, քան բուն Հայաստանը՝ օգտվելով դրա թե՛ անվտանգային-քաղաքական եւ թե՛ ֆինանսական շահաբաժիններից։

 Հեղինակ՝ Հովսեփ Խուրշուդյան