Հարցազրույց կինոռեժիսոր Աննա Բայաթյանի հետ.
– Դուք հինգ կարճամետրաժ խաղարկային ֆիլմերի հեղինակ եք` «Գնալու եմ», «Խոստացված հանդիպում», «Մոտիվ», «Արդեն գիտեմ» «Ծովախեցու երգը»: Ձեր ֆիլմերը մասնակցել են փառատոների, մրցանակներ են շահել: Հետաքրքիր է իմանալ, թե ինչ ճանապարհ է անցնում հայաստանյան ֆիլմարտադրության դպրոցն անցած երիտասարդ ռեժիսորը: Ինչպե՞ս են Հայաստանում դառնում կինոռեժիսոր: Սկսենք սկզբից` սովորել եք Կինոյի և թատրոնի պետական ինստիտուտում: Ի՞նչ տվեց Ձեզ այդ տարիների կրթությունը:
– 2004-ին ավարտեցի ինստիտուտը: Մենք կինոռեժիսուրայի բաժնի առաջին շրջանավարտներն էինք: Վիգեն Չալդրանյանի արվեստանոցում եմ սովորել երեք տարի: Հետագայում մեր կուրսը վերցրեց Սերգեյ Իսրայելյանը, հետո`Ռուդոլֆ Վատինյանը: Նոր էր ձևավորվում կինոֆակուլտետը, բնական է, դժվարություններ շատ կային: Տեխնիկա չունեինք: Մեր տարիներին ամբողջ ինստիտուտում մեկ կամերա կար, և այդ հին կամերայով ու ջարդված շտատիվով նկարեցի իմ առաջին «Գնալու եմ» կարճրամետրաժ խաղարկային ֆիլմը, որը մասնակցեց մի շարք կինոփառատոնների, ստացավ մրցանակներ, իսկ «Ես եմ» միջազգային կինոփառատոնում լավագույն կարճրամետրաժ խաղարկային ֆիլմի մրցանակը:
– Սպասու՞մ էիք, որ Ձեր ուսանողական ֆիլմը մրցանակ կշահի:
– Բոլորովին: Երբեք չեմ մոռանա այդ օրը: Մրցանակաբաշխության օրը գրպանումս գրոշներ էին: Մտքիս մեջ ասում էի` «Տեր Աստված, չեմ կարծում, թե կհաղթեմ, բայց եթե գոնե մի ծաղիկ նվեր ստանամ, երջանիկ կլինեմ»: Շատ գեղեցիկ մրցանակաբաշխություն էր, հավաքվել էին հայտնի ռեժիսորներ, դերասաններ, ես` երիտասարդ աղջիկ, սկսնակ ռեժիսոր, հիացած, փայլող աչքերով շուրջս էի նայում: Բոլոր մրցանակները բաժանեցին, մնացել էր վերջինը` «Լավագույն ուսանողական ֆիլմ» մրցանակը: Ես, իհարկե, ոչ մի հույս չունեի, թե կարող էի արժանանալ այդ մրցանակին: Մեկ էլ քույրս հրմշտում է, թե` «Քո անունն են տալիս, վեր կաց»: Ես չեմ հավատում, կարծում եմ` կատակ է անում: Քույրս ավելի ուժեղ է հրում` «Վեր կաց, քեզ են կանչում»:
Էսպես, ինձ հրելով բեմ բարձրացրին: Առաջինը, որ բեմում ինձ նվիրեցին, մեծ, աննման փունջ ծաղիկներ էին: Ես, իհարկել հալվել էի` մոռանալով մրցանակի մասին, որը ոչ ավել, ոչ պակաս` մի մեծ քարի կոտր էր` շատ խորհրդանշական ռեժիսորի անկոտրում մասնագիտությանը: Ուզում էի հեռանալ, սական մի թանկագին ձայն` Ռուբեն Գևոգյանցն ասաց` «Աննա ջան, իսկ քո 200 դոլարը չե՞ս ուզում վերցնել»: Դե, իհարկե, ուզում էի (ծիծաղոմ ենք – Մ.Բ.): Հավաքվեցինք, այդ փողով ընկերներով մի լավ քեֆ արեցինք: Երբեք չեմ մոռանա: Հիշելիս միշտ ժպտում եմ:
– Ինստիտուտն ավարտելուց տարիներ անց քննություն հանձնեցիր բարձրագույն կինոռեժիսորական կուրսեր` կինոռեժիսոր Ռոման Բալայանի արվեստանոց ընդունվելու համար: Ի՞նչ տվեցին այդ կուրսերում սովորելու տարիները:
– Միայն տեսություն սովորելով ռեժիսոր չեն դառնում: Կինո նկարելով են դառնում ռեժիսոր և ինքնակրթությամբ` կարդալով, ֆիլմեր նայելով, լսելով, դիտելով, մտածելով, ի վերջո կյանքի բնույթով: Բայց, իհարկե, շատ կարևոր է, թե ում կհանդիպես քո ճանապարհին, ով կլինի քո ուսուցիչը: Ես ուշացումով եմ իմացել, որ Ռոման Բալայանն է եկել, կուրս է հավաքում: Այդ շրջանում շատ լուրջ մտածում էի` արդյո՞ք ճիշտ մասնագիտություն եմ ընտրել, արդյո՞ք սա այն ճանապարհն է, որ ինձ պետք է:
Հետո ի՞նչ պիտի լինի: Գնացի քննության, բայց չէի հավատում, թե կընդունվեմ: Ընդունող հանձնաժողովում տարբեր երկրներից հայտնի ռեժիսորներ էին եկել, նրանց մեջ Ռոման Բալայանն էր: Դրսում`շատ ուսանողներ, որ ինձ պես եկել էին ընդունվելու և սովորելու Ռոման Բալայանի արվեստանոցում: Աղոթք արեցի ու ասացի` «Տեր Աստված, եթե սա է իմ ճանապարհը, եթե ռեժիսուրան է իմ կոչումը, ուրեմն թող ընդունվեմ»: Հանձնաժողովին նախապես պիտի ներկայացրած լինեինք մեր նկարած ֆիլմերից մեկը: Ես ուղարկել էի «Գնալու եմ» ֆիլմս, որ նկարել էի այն հին ջարդված կամերայով… (ծիծաղում ենք – Մ.Բ.): Շատ լավ հիշում եմ իմ այդ քննությունը. ամոթխած ներս էի մտել ու վախվորած կանգնել դռների արանքում: Ինձ ասացին` «Նե’րս արի, մեզ ավելի մոտ արի»:
Մոտեցա, աթոռին նստեցի: Նրանք արդեն դիտել էին իմ ֆիլմը: Մի քանի հարց տվեցին, հանձնաժողովի բոլոր անդամներն ասացին, որ շատ են հավանել ֆիլմը: Իսկ Ռոման Բալայանը ոչինչ չասաց, նա պարզապես ինձ կանչեց իր մոտ, համբուրեց ճակատս ու ասաց` «Շնորհակալություն քո ֆիլմի համար: Ես քեզ շնորհավորում եմ, դու ընդունվել ես իմ կուրս»: Այդպես, իմ «Գնալու եմ» ֆիլմը ինձ համար նոր դուռ բացեց: Կուրսը տևեց լեցուն երկու տարի: Այդ ընթացքում հայտնի կինոռեժիսորներ եկան Հայաստան, հրաշալի վարպետաց-դասեր ունեցանք:
Հեղինակ՝ Մարինա Բաղդագյուլյանը
