Ապատեղեկատվությունը կանխելը մեր օրերում շարունակվում է արդիական խնդիր մնալ:Ապատեղեկատվության հիմնական հարթակ են հանդիսանում սոցիալական ցանցերը: Աշխարհն է պայքարում ապատեղեկատվության դեմ, Հայաստանը բացառություն չէ:
Ինչպես մեզ հետ ունեցած զրույցում փաստում է, փորձագետ Դանիել Իոնիսյանը. «Հայաստանում հեղափոխությունից հետո՝( 2018 թվականի ապրիլի 13 – մայիսի 8), հատկապես վերջին ամիսներին համացանցում կեղծ օգտատերերի և լրատվական էջերի կտրուկ աճ է արձանագրվել։ Դրանք հիմնականում կրում են քաղաքական բնույթ։ Վերջիններս որևէ կերպ սահմանափակված չեն ո՛չ ԶԼՄ-ների մասին օրենքով և ո՛չ էլ լրագրողական էթիկայով, ինչի արդյունքում հատկապես համացանցում զգալիորեն աճել է տարածվող ապատեղեկատվությունն ու մանիպուլյացիան»։
Իրավաբան Քրիստ Հովսեփյանն ավելացնում է. «Հայաստանում շատացել են ապատեղեկատվություն տարածողները, հատկապես ֆեյսբուքում անդեմ մարդիկ (ֆեյքերը) կամ լրատվամիջոցները: Նրանք կատարում են հստակ պատվերներ իշխանությունը պառակտելու, համաժողովրդական հեղափոխությունը պախարակելու նպատակով: Իրավական տեսանկյունից ապատեղեկատվության մասով հստակ հոդված չկա միգուցե սա ևս նպաստում է երևույթի բազմացմանը: Սակայն Հայաստանում կան կառույցներ, որոնք աշխատանքներ են տանում այս ուղղությամբ: Օրինակ « Փաստերի ստուգման հարթակը պարբերաբար բացահայտում և ներկայացնում է համացանցում ապատեղեկատվություն տարածող կեղծ օգտատերերին և էջերին»:
Մեդիատիրույթում բացված բազմաթիվ անհայտ ծագմամբ լրատվական կայքեր շարունակում են ապատեղեկատվություն տարածել՝ պարբերաբար թիրախավորելով հանրային ճանաչում ունեցող տարբեր անձնանց։Ապատղեկատվությունների տեղատարապ է հատկապես գործող իշխանության դեմ: Թիրախակետում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն է:
2018 թ. Օգ. 30 համացանցում հայտվել է նման հոդված՝ Նիկոլ Փաշինյանը գաղտնի գործակալ է http://hayatsk.info/news
Տեղեկությունը ակտիվորեն սկսեցին տարածել որոշ կայքեր, սակայն այն չէր համապատասխանում իրականությանը:
Երկրորդ թիրախը սփյուռքի նախարար Մխիթար Հայրապետյանն է։
Նախ, սեպտեմբերի 14-ին « «Փակագիծ» անհայտ ծագմամբ բլոգում տեղեկություն հայտնվեց, որ նախարարը մասնակցելու է Երևանում կայանալիք «ԼԳԲՏ քրիստոնյաների ֆորումին։ Նյութի լուսանկարն էլ ընտրված էր թեմային համապատասխան՝ Մխիթար Հայրապետյանի և ինչ-որ կիսամերկ տղամարդու լուսանկարների համադրումով։
Այս տեղեկությունը վերահրապարակեցին մի շարք կայքեր (narod.am; lratu24.ru, losarmnews.com, arcax.info;tvnewsyoutube.info և այլն)։ Ընդ որում, սեպտեմբերի 14-ին հրապարակած նյութը կայքերը վերահրապարակել են հերթով՝ ամեն օր մի կայք։
Ավելի ուշ պարզ դարձավ , որ տեղեկությունը իրականությանը չի համապատասխանում, և նախարարը չի այցելել որևէ ֆորումի։ Ապատեղեկատվություն էր տարածվել նաև « «Իմ քայլը» դաշինքի ավագանու թեկնածու Հայկ Մարությանի անունից:
Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում Հայկ Մարությանի անունով բացված ֆեյսբուքյան էջից գրառում էր կատարվել.
«Սիրելի Երևանցիներ, մոտ մեկ ամսից Երևանում չի լինի ոչ մի երթուղային գիծ, ոչ մի գծատեր !!! Չի լինի գեթ մեկ “գազել” մակնիշի երթուղային տաքսի։ Ներմուծվելու է նոր Չինական ավտոբուսներ, շատ հարմարավետ, ինչպես նաև հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար են հարմար։
Ձեր` Հայկ Մարության
Խնդրում եմ տարածեք, բոլորը իմանան:
Չստուգված այս տեղեկությունը ևս լայն տարածում գտավ թե՛ համացանցում և թե՛ լրատվական կայքերում։ Մինչդեռ լուրը կեղծ էր:
Ապատեղեկատվության կանխարգելման դեմ պայքար է սկսել Google-ը: Համաշխարհային ցանցային որոնողական հսկան կհատկացնի 300 միլիոն դոլար «ֆեյք նյուզ» կոչված երեույթի դեմ պայքարելու համար: Ինչպես փոխանցում է The Verge–ը, համաշխարհային հսկան որոշել է գործարկել Digital News Initiative նախաձեռնությունը, որը կոչված է լինելու օգնել լրատվություն սպառողներին, լրագրողներին եւ ԶԼՄ-ներին տարբերակել իրական եւ կեղծ նորությունները:
Համաշխարհային լուրջ հեղինակություն վայելող մի շարք մեդիա կազմակերպություններ, ընկերություններ եւ ԶԼՄ-ներ, ինչպես օրինակ` The Washington Post, The New York Times, The Financial Times, Le Parisien, La Republica, The Telegraph եւ այլն, արդեն պատրաստակամություն են հայտնել օգնել Google–ին:
Google –ը որոշել է նաև հատուկ գործիք թողարկել, որը կօգնի մարդկանց եւ կազմակերպություններին զտել լրահոսը եւ խուսափել «ֆեյք նյուզի» զոհը դառնալուց:
Հեղինակ՝ Էմմա Կարապետյանը
