ԱՄՆ-ում ռասիզմի դեմ պայքարողները շուռ են տվել Քրիստափոր Կոլոմբոսի արձանը: Արդյո՞ք ցանկացած մշակույթ պետք է պահպանվի ցանկացած գնով. Հովսեփ Խուրշուդյան

Հովսեփ Խուրշուդյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրում է.

ԱՄՆ-ում ռասիզմի դեմ պայքարողները շուռ են տվել Քրիստափոր Կոլոմբոսի արձանը: Սոցցանցերում հանդիպում եմ այս իրադարձությունը էմոցիոնալ դաշտ տանելու միտում, անվանելով դա վանդալիզմ ու անընդունելի մի արարք, ընդ որում, ինչը շատ ավելի ցավալի է, այնպիսի մարդկանց կողմից, ովքեր պետք է որ լինեին հենց առաջամարտիկը վերլուծական մտքի քննության միջոցով նման բաներին մոտենալուն, ընդհանրապես, հին, սին արժեքների ու անհեթեթ կարծրատիպերի վերարժեւորման:
Մի անգամ արդեն գրել եմ, որ լինելով Բրյուսելում, ահագին ոգեշնչված էի այն դիսկուրսով, որը ծավալվում է Բելգիայի թագավորությունում՝ իրենց Լեոպոլդ 2-րդ թագավորի (1835-1909թթ) արձանի ապամոնտաժման շուրջ:

Մի մասը, ովքեր դեռ մեծամասնություն են, համարում են այս արձանը իրենց մշակույթի, իսկ Լեոպոլդի կերպարը՝ իրենց պատմության անքակտելի մաս եւ դա բավարար հիմք են համարում, որ այդ արձանը շարունակի մնալ իր տեղում: Մյուս մասը, որի թիվը գնալով ավելանում է, կարծում է որ այս ցեղասպանի արձանը (նա Կոնգոյում ոչնչացրել է միլիոնավոր սեւամորթների, իսկ նրա ստեղծած ցեղասպան շահագործման համակարգը Կոնգոյի բնակչությունը 1894-1915թթ. նվազեցրել էր կիսով չափ՝ 30 միլիոնից 15 մլն-ի) չի կարող տեղ ունենալ ժամանակակից Բելգիայում:
Մոտս զուգահեռ է անցնում նաեւ հատուկենտ թուրք մտավորականների հետ, ովքեր կոչեր են անում ապամոնտաժել երկրով մեկ կանգնեցված՝ Թալեաթ փաշայի մի-քանի արձանները: Երեւի նրանց էլ պետք է ջարդարար, մշակույթ ոչնչացնել ցանկացող կապիկներ անվանել:

Այո, փոխվում են ժամանակները, եւ անգամ Կոլոմբոսը, ով ժամանակի պատմիչների ձեռամբ մտել է դասագրքեր որպես փառավոր մի անձնավորություն, ով “հսկայական ծառայություն է մատուցել” մարդկությանը՝ “հայտնագործելով” Ամերիկան, ում մասին բազմաթիվ ֆիլմեր են նկարահանվել եւ գրքեր գրվել, այլեւս այդքան միարժեքորեն չի ընդունվում շատերի կողմից: Քանի որ նա էլ մարդկության ընթացքում հայտնի ցեղասպաններից մեկն էր՝ այս դեպքում տեղաբնիկ հնդկացի բնակչության: Նա նաեւ ճորտարեր էր: Եւ ուրեմն արդյո՞ք այդքան հեշտ հարց է սա. հնարավո՞ր է արդյոք հաղթահարել ռասիզմը քանի դեռ ռասիստների արձանները շարված են երկրագնդի վրա, հնարավո՞ր է արդյոք հաղթահարել երիտթուրքականությունը Թուրքիայում, քանի դեռ երիտթուրքերի արձանները շարված են այդ երկրով մեկ: Արդյո՞ք ցանկացած մշակույթ պետք է պահպանվի ցանկացած գնով, այդ թվում՝ իր հիմքում մարդատյացությունը որպես անքակտելի բաղադրիչ ունեցող մշակույթը:
Հա, ու երեւի Հայաստանում ու շատ այլ տեղերում Լենինի, իսկ մինչ այդ էլ՝ Ստալինի արձանների ապամոնտաժումն էլ էր վանդալիզմ ու կապիկություն: