Աղասի Սարմենի Ասատրյան, ով սեփական արյան գնով 2016 թ.-ի ապրիլյան պատերազմի ժամանակ հային պահեց հայ:
Աղասին ծնել է 1996 թ.-ի փետրվարի 23-ին`Մասիս քաղաքի Մասիս կայարանում:
Երկու քույրերի մինուճար եղբայրն էր՝ նրանց ավագը:
Դպրոց գնացել է 2002 թ.-ից: Հաճախել է Մասիս կայարանի թիվ 6 դպրոցը:
Եղել է աշխույժ, մի փոքր չարաճճի երեխա: Շատ ընկերասեր էր, դիմացինին նվիրված, շրջապատին օգնելու պատրաստակամ:
2012 թ.-ին ավարտելով 9-րդ դասարանն ընդունվել է Մասիսի Պետական Գյուղատնտեսական քոլեջը:
Մեր հերոսը սպորտսմեն էր՝ ըմբշամարտիկ: Ուներ մեծ հաջողություններ, զբաղվել է նաև քիքբոքսինգով:
Մասիս քաղաքի մանկապատանեկան մարզադպրոցի ազատ ոճի ըմբշամարտի բաց առաջնությունում, 12 տարեկանում, 32 կգ. քաշային կարգում զբաղեցրել է III տեղը:
10.12.2006 թ.-ին, երկրաշարժի զոհերին նվիրված ըմբշամարտի հուշամրցաշարում, 38 կգ. քաշային կարգում կրկին զբաղեցրել է III տեղը:
2013 թ.-ին ՍԱՆ-ԴԱ-յի Հայաստանի առաջնությունում, 12-14 տարիքային խմբում, ստացել է հավաստագիր:
Բանակ է զորակոչվել 2014 թ.-ի հունիսին 19-ին՝ ԼՂՀ, Մատաղիս, ապա Թալիշ: Հետախույզ-դիպուկահար էր, ծառայում էր ավագ լեյտենանտ Մերուժան Ստեփանյանի դասակում:
Բարի էր, հավասարակշռված և միշտ տենչում էր հաղթանակներ:
Շատ էր սիրում պարել: Մայրը միշտ հիշում է հերոս որդու պարն ու ժպիտը:
Նպատակ ուներ կրթությունը շարունակելու, սակայն հայրենիքը կանչում էր: Նա պարտք ուներ հայրենիքին տալու: Նախ հայրենիքի պաշտպանությունը, հետո նոր ուսումը:
Լավ էր մտածված, բայց…
Նաև հայրական տունն էր թողել կիսակառույց, որ պիտի վերադառնար ու սեփական ձեռքերով ավարտեր՝ իր իսկ սկսած հայրական տան կառուցումը:
Զորակոչի օրը մորը չէր թողել, որ գնա զինկոմ՝ իրեն ճանապարհելու, սակայն մայրական սիրտը գուցե զգացել էր, որ մինուճար որդուն վերջին անգամ է տեսնում ու որդու հորդորներին դիմակայելով գնացել էր նրան ճանապարհելու:
Նա երբեք չի դժգոհել իր ծառայությունից, միշտ գոհ է եղել:
Ամեն ագամ զանգելիս, երբ մայրը հարցրել է, թե ինչպես է՝ նա շատ ուրախ պատասխանել է՝ «Ծառայում եմ Հայաստանի հանրապետությանը»:
2016 թ.-ի ապրիլյան պատերազմի ժամանակ ընդամենը երկու ամիս էր մնացել զորացրվելուն: Պատվով հետևում էր թողել ծառայության 22 ամիսները: Սակայն ճակատագիրն առավել դաժան է մարդկային կյանքերի հանդեպ:
Վերջին անգամ հոր հետ խոսել է մարտի 31-ին՝ գիշերվա ժամը 1:00-ին ու շատ ուրախ ասել էր.
-Պա ջան տղադ մեդալ է ստացել,-հայրն ուրախացել էր, իսկ Աղասին շարունակել էր,-բարձրնամ դիրքեր իջնեմ՝ կպարգևատրվեմ, անգամ՝ որպես խրախուսանք, կարող է արձակուրդ էլ տան:
Բայց… չհասցրեց վայելել մեդալն էլ, արձակուրդն էլ… Ցավոք նրա մեդալը դարձավ հետմահու…
Մեր հերսն ապրիլի 2-ին իր դասակով դիրքերում էր: Եվ ցավոք հակառակորդի առաջին հարվածն իր վրա ընդունեց: Նա իր հրամանատարի և զինակից ընկերների հետ կարողացավ հետ մղել առաջին գրոհը՝ թշնամուն պատճառելով 30-40 զոհ:
Նա շատ ճարպիկ էր ու սրատես:
Երկրորդ գրոհը վերսկսվել է երեկոյան ժամը 17:00-ի սահմաններում՝ թշնամու ավելի մեծաքանակ ուժերով, որի ժամանակ վերջինս օգտագործել է ծանր զինտեխնիկա, սակայն մեր անվախ ու քաջ հերոսն իր ընկերների հետ մարտնչել է շուրջ 14 ժամ՝ մինչև վերջին փամփուշտը: Երբ փամփուշտներն են վերջացել՝ նա իր հրամանստարի հրամանով ու նրա հետ, ինչպես նաև մյուսների հետ հակառակորդի դեմ ելել է ձեռնամարտով:
Մեր աննկուն քաջը եղել է իր հրամանատարի՝ Մերուժան Ստեփանյանի կողքին մինչև վերջ:
Աղասին քաջաբար և անձնվիրաբար պայքարեց ու ընկավ քաջի մահով:
Փա՛ռք քեզ՝ հերոսս, քո անկոտրում և աննկուն կամքին, որ արիաբար ու անվախ կերպով մնացիր քո ընկերների կողքին և նրանց հետ էլ բռնեցիր ճամփան հավերժի ճամփորդի:
Խոնարհվում եմ քո առաջ աննկուն մեր քաջ:
Նրանց դասակից, այդ անհավասար մարտում, նրա հետ ցավոք զոհվեցին հրամանատար Մերուժան Ստեփանյանը, Վիկտոր Յուզիխովիչը և Ռաֆիկ Հակոբյանը:
Մեր հերոսը ՀՀ նախագահի կողմից հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական խաչ» I աստիճանի և ԼՂՀ նախագահի կողմից «Արիության համար» մեդալներով:
Խոնարհվում եմ մեր սխրագործ հերոսի և իր քաջ ընկերների առջև:
Նրա սովորած դպրոցում իր իսկ դասասենյակն անվանակոչված է իր անունով:
Մասիս կայարանում նաև փողոց կա մեր հերոսի անունով:
Հարազատները թախիծով, բայց հպարտությամբ են հիշում իրենց զավակին և եղբորը: Մայրը՝ հերոսածին տիկին Նարինեն, դողացող ձայնով ասում է.
-Ուրախ երեխա էր, աշխույժ:
Որդուն որպես հերոս մեծացրած հայրը՝ վշտից վաղաժամ ծերացած Սարմենն ասում է.
-Աղասիս բարեսիրտ էր ու մեծին հարգող: Նա գնաց տրամադրված, որ ծառայելու է հայրենիքին, իր հայ ժողովրդին:
Նայում եմ վշտից կուչ եկած, ծերացած, բայց տարիքով դեռևս երիտասարդ այս ծնողներին ու դժվարանում եմ մխիթարանքի բառեր գտնել, քանզի ինքս արցունքներից խեղդվում եմ:
Իսկ քույրերը երիտասարդ եղբորը հիշում են խորին ափսոսաքով.
-Նա երբեք խիստ չէր, բայց պիտի ամեն ինչ իր ուզածով լիներ,-արցունքն աչքերին, բայց մի տեսակ թախծոտ ժպիտով հիշում է քույրը՝ Հռիփսիմեն:
Իսկ մյուս քույրը՝ Ռիտան տխուր, բայց կրկին ժպիտով է խոսում եղբոր մասին.
-Աղասին իմ հետ միշտ կիսվում էր, ամեն ինչ ինձ ասում էր ու վստահում:
Հետո քույրերն իրար հերթ չտալով պատմում էին, թե ինչպես են խաղացել իրենց եղբոր հոգու հետ, թե ինչպես է Ռիտան հաճախ ասել, որ Աղասին իրեն գրկի ու սենյակից սենյակ տանի: Սիրագորով եղբայրն էլ միշտ ենթարկվել է քրոջ կամակորությանը, որ նա չնեղանա, իսկ վերջինս նեղացած էր ձևանում, եթե եղբայրը չէր անում իր ուզածը: Ու Աղասին չէր ուզում, որ իր քույրիկը նեղվի: Հռիփսիմեն էլ հիշում է, որ միշտ բարի խորհրդատու է եղել իր համար:
Թեպետ մի քիչ խիստ էր, բայց հոգով շատ քնքուշ էր:
Նրա ծառայակից ընկերներից մեկը՝ Վլադիմիր խեչոյանը սրտի ցավով է հիշում մեր քաջին.
-Այդպիսի բառ չկա այս երկրագնդի վրա, որ ընկերոջս կարողանամ նկարագրել: Ինքը մի տեսակ ուրիշ է եղել: Շա~տ ուրիշ: Այսքան շփվում եմ մարդկանց հետ, ընկերությունս մեծ է, բայց նրա նմանը չկա՛:
Կրկին մայրն է հիշում լացակումած.
-Երբ բանակ էինք ճանապարհում՝ դեմքիս չնայեց ընդհանրապես,-լռեց, սրբեց արցունքները և շարունակեց,-հետո հասկացա, որ եթե դեմքիս նայեր՝ ինքն էլ կհուզվեր:
Ապա տիկին Նարինեն նորից պատմեց, թե ինքն ինչպես էր խնդրում ու աղաչում և՛ Աստծուն, և՛ անձամբ իրեն, որ հետախույզի համար քննությունը չհանձնի ու չդառնա հետախույզ, բայց Աղասին մորը չի լսել:
Պատերազմի մասին մայրը լսել է պատահաբար՝ Երևանից տունդարձի ճանապարհին, ավտոբուսի մեջ.
-Երկու ջահել տղա խոսում էին, մեկը հեռախոսն ականջից հեռացրեց ու ընկերոջն ասեց՝ «Մարտակերտն էլ չկա… ավերել են թուրքերը…», ես պապանձվեցի, քարացա,-հեծկլտաց Նարինեն և հազիվ ավսրտեց միտքը,-ուզում էի այդ տղաներին ինչ-որ բան հարցնել, բայց խոսել չկարողացա:
Ապա նրան է զանգել հերոսի հայրն ու…հոգու ցավով հայտնել գուժկան լուրը: Սակայն մինչ այդ, հենց իմացել է պատերազմ է՝ որդու զանգած բոլոր համարներով հերթով զանգել է, սակայն ոչ մեկը չի պատասխանել: Վերջապես մեկը պատասխանել է, բայց ասել է, որ իրենք իրար հետ չեն ու ինքը տեղյակ չի Աղասուց:
Հերոսի հայրն անհայր մեծանալով՝ իրեն թիկունք էր համարում միակ որդուն, բայց… որդին էլ թողեց իրեն արցունքն աչքերին:
Մայրն ասում է, որ կյանքով լի էր որդին, որ երբ տանն էր՝ տան բացն ու լռությունը լրացնում էր: Ապա արցունքների միջից շարունակում է.
-Նա շատ անվախ էր, իսկ ես վախենում էի նրա այդ քաջությունից: Քանզի որտեղ մի վտանգ կար, ինքը մեջտեղում կանգնած էր:
Այո՛, անվախ էր, որ անվախ կերպով էլ առաջ գնաց և պատվով ընդունեց սեփական մահն ու բռնեց ճամփան հավերժի ճամփորդի:
Փա՛ռք մեր հերոսի սխրանքին և նրա հիշատակին:
Ց Ա Վ Ի Լ Ո Ւ Յ Ս Ը …
Նվիրվում է 2016-ի ապրիլին Արցախում հերոսաբար զոհված, Մարտական խաչ 1-ին աստիճանի շքանշանակիր Աղասի Ասատրյանին և նրա մորը՝ տիկին Նարինեին:
Ջահել, վշտահար մի մայր էր խոսում՝
Որդու կորստյան ցավից կրակված,
Կարծես Արաքսն էր արցունքված հոսում՝
Դարավոր վիշտը ափերին տված:
Մեր Լուսավորչի կանթեղն էր ասես,
Մեղմ բոցկլտում էր խոցված սիրտը մոր,
Նա մինուճարի կերպարն էր վրձնում՝
Իր խորունկ ցավի … լույսի շողերով:
Որդու աննման տեսքն էր նկարում՝
Զինվորի հոգու փայլը՝ իր դեմքին,
Եվ քաջությունը, և բարությունը…
Մայրական սիրտը՝ վրձին իր ձեռքին:
Ոչ, ժամանակը չի բուժում վերքը,
Ցավը մոր սրտից սնվել-ծովացել,
Այրող կարոտն է անհույս խորացել,
Մայրական սրտի վերքը չի բուժվում:
Արցախն իմ տունն է՝ ասում է մայրը,
Որդուս արյունն է խառնվել այդ հողին…
Երբեք չենք թողնի, որ նենգ թշնամին
Նորից գա և մեր սուրբ հողը պղծի:
Ասաց, ավարտեց կտավն այդ բացառիկ՝
Սոսյաց անտառի սոսի սլացիկ,
Որ հառնեց ինչպես …Արա Գեղեցիկ,
Մոր մինուճարը՝ անունն Աղասի…
Մայրական ցավի լույսը բոցկլտաց,
Մարմրող հույսը արթնացավ, ժպտաց.
Հերոսի քույրը՝ սրտում վիշտ ու սեր,
Որդի կունենա …Աղասի կրտսեր:
________________
Ջուրն իր ճամփան միշտ էլ կգտնի,
Եվ բախտը մի օր այս տուն կմտնի…
Խոնարհումով՝ Ռուբեն Գրիգորյան
2. 04. 2016 – 22. 03. 2020